van Squally vr aug 01, 2008 9:33 am
Wat ís nu Popmuziek?
Popmuziek is een afkorting van 'populaire muziek'. Het is evenals eigentijdse muziek een verzamelnaam voor tal van stijlen in de muziek, maar meer gericht op de populariteit dan de diversiteit van de muziek. Popmuziek is in hoofdmoot meer een vorm van amusementsmuziek dan kunstmuziek. De gemeenschappelijke noemer van popmuziek is dat een breed publiek toegang toe heeft tot de muziek. In wezen is dat tegenwoordig altijd het geval, maar in de tijd dat de term ontstond, grofweg ongeveer na 1945, was het voor het eerst dat muziek bereikbaar werd voor iedereen. Het kopen van of luisteren naar muziek was voordien vaak voorbehouden aan mensen die dat konden betalen.
De term 'popmuziek' is nauw verbonden met termen als jeugdcultuur, massacultuur en commercie. Popmuziek is te zien als een van de verworvenheden van de nieuwe cultuurbeleving na de Tweede Wereldoorlog, waarin cultuur gemeengoed werd voor iedereen, veroorzaakt door verbetering en beschikbaarheid van de technologie. Daarnaast gaf de economische impuls die in de jaren vijftig ontstond jongeren de gelegenheid consument te worden. In de eerste jaren van de popmuziek wordt zij dan ook steeds meer de uitingsvorm voor jongeren. Muziekinstrumenten die in de popmuziek worden gebruikt zijn hoofdzakelijk de elektrische gitaar, de basgitaar, drums en de synthesizer.
De jaren vijftig
Na de jazz en blues als mainstreamvarianten ontstond in de jaren vijftig de rock and roll. Chuck Berry en Bo Diddley vormden de blues om tot een snellere variant en zo ontstond de rock 'n' roll. Dit is te beschouwen als de eerste popmuziek, zeker toen platenmaatschappijen hierin de blank georiënteerde 'high school'-variant sterk gingen promoten. Een hoogtepunt in de popmuziek werd zichtbaar in de carrière van Elvis Presley, die voor het eerst het medium televisie gebruikte als een verlengde van het traditionele podium. Zijn bekendheid en populariteit namen voor die tijd ongekende vormen aan. Het begrip popidool was geboren. Vanaf nu had de jeugd de popmuzikant om zichzelf aan te spiegelen en aan op te trekken.
De jaren zestig
Beatmuziek
De hausse van Elvis ging naadloos over in de populariteit van The Beatles, waarmee het zwaartepunt van de popmuziek zich ook verplaatste van de Verenigde Staten naar Groot-Brittannië. In de Verenigde Staten werd gesproken over een Britse invasie, een golf van Britse muziek die Amerikaanse bands en artiesten overschaduwde. Bands als The Monkees waren het antwoord op deze Britse golf. Ze zongen echter nooit live. De enige Amerikaanse band die tegen het tij in alsmaar populairder werd, waren The Beach Boys, die The Beatles in populariteit evenaarden. Tussen de twee bands ontstond vanaf 1965 een creatieve concurrentiestrijd waarbij The Beatles het album Rubber Soul uitbrachten en The Beach Boys reageerden met Pet Sounds. Met deze albums werd een nieuwe richting in de popmuziek ingeslagen; popmuziek werd een kunstvorm waarin de mogelijkheden van de studio steeds meer werden benut en waarin albums in het vervolg meer waren dan verzamelingen liedjes.
Folk
Er was een hausse aan singer-songwriters waarvan Bob Dylan een bekend mannelijk voorbeeld is en Janis Ian en Melanie zijn vrouwelijke tegenhangers.
Rock
Ook ontstonden toen de stijlen rock (onder andere Steppenwolf, Rolling Stones, Rod Stewart en The Faces) en symfonische rock.
Experimentele rock
Eind jaren zestig werd het aanbod in de popmuziek allengs diverser. Er werd veel geëxperimenteerd, mede door de verdere verfijning van de basgitaar en de elektrische gitaar. Uitingsvorm hiervan was onder andere Jimi Hendrix en Pink Floyd. Ook ging de popmuziek op zoek naar haar extremen, zowel in stijl als levensstijl. Een populair voorbeeld daarvan is The Velvet Underground en The Doors. Ook lieten bands zich door oude stijlen beïnvloeden; de blues (John Mayall's Bluesbreakers) en de jazz (Soft Machine) en in sommige gevallen ook met de klassieke muziek (Mike Oldfield, Frank Zappa).
Tevens werd er flink geëxperimenteerd met nieuwe jazzstijlen.
De jaren zeventig
Glamrock
De eerste helft van de jaren zeventig stond onder andere in het teken van de glamrock of 'glitterrock'. Exponenten daarvan waren T. Rex met onder andere Marc Bolan, David Bowie, Roxy Music, The Sweet en Gary Glitter.
Hardrock
Er ontwikkelt zich een hardere en muzikalere vorm van de rockmuziek. Deze stijl, hardrock genaamd, had zijn roots in de muziek van 60-er jarenbands als de Small Faces en bluesbands als Fleetwood Mac en The Allman Brothers Band. Toonaangevende bands in dit genre zijn Deep Purple en Led Zeppelin. Kenmerkend zijn de langere nummers waarin de virtuositeit van de bandleden ruim baan krijgt. Nummers als Child in Time en Stairway to Heaven behoren nu tot de klassiekers.
Progressive rock
Dan is het al lang geen schande meer om lange nummers te maken zonder tekst en dan ook nog goed te verkopen, zoals Pink Floyd geregeld liet zien. De invloeden van bands als Pink Floyd, Genesis en Rush bleven tot ver in de jaren tachtig en soms ook jaren negentig doorklinken door progrockbands als Dream Theater, Marillion (bekend van de single Kayleigh) en Porcupine Tree.
Synthesizer
Eind jaren zeventig bestendigt de synthesizer zijn rol in de popmuziek. Er ontstaan speciale bands rond dit instrument (Kraftwerk, Roxy Music met Brian Eno) en het komt veel terug in de hitparades, mede door de disco.
Punk
Naast het technisch geweld vestigt de punk zich midden jaren zeventig aan het firmament. Origineel bestond de punk al in de jaren zestig met onder andere Iggy Pop en the Stooges als bekendste voormannen. Ook de beginjaren zeventig kenden een Britse voorloper van de punk in The Faces. Punk breekt echter pas door in 1976. Recht-toe-recht-aan muziek: ritme, drie akkoorden en wilde bewegingen. Met de vorm in de jaren zeventig komt opnieuw een maatschappelijke beweging los. Anarchie en punk worden één. De belangrijkste punkgroep was de Sex Pistols die echter maar een kort leven beschoren was, van 1975 tot 1977.
Nog enkele stijlen die in de jaren '70 opgang maakten zijn de disco en de reggae.
De jaren tachtig
De muziek na de punk wordt wel new wave genoemd, als de nieuwe golf. Deze benaming komt echter snel synoniem te staan met de zwaar melancholische tegenhanger van de punk, verwoord door Joy Division, The Cure, The Smiths, Siouxie and the Banshees. Duran Duran was een van de bands die de popmuziek mengde met een uitgekiend imago en toepasselijke videoclips.
Een andere, minder interessant voor de mainstream popzenders, toch zeer populaire muziekrichting, heavy metal. Beïnvloed door punk qua tempo, intensiteit en ruigheid, maar met meer aandacht voor technisch spel ontwikkelt de hardrock zich tot de heavy metal. Daar waar punkmuzikanten bewust of onbewust kiezen voor eenvoudige, primitieve muziek, maken heavy metalbands vaak gebruik van de technische virtuositeit van de bandleden. Deze muziekstijl breekt door na baanbrekend werk van bands als Black Sabbath, Iron Maiden en Judas Priest.
Eind jaren tachtig ontstaan typische dansmuziekstijlen die in later jaren een grote invloed laten gelden: acid en house. De zware technobeat, een enorm volume en drugs staan model voor tal van stijlen die in de jaren erna ontstaan. Ook de gitaar herleeft in de noise en grunge, vooral door de opkomst van Sonic Youth en de Pixies.
In de tweede helft van de jaren tachtig deed zich het verschijnsel van de nostalgie voor, als reactie op de house en de muziek die met behulp van computers werd gemaakt. Deze hang naar muziek uit de jaren zestig en zeventig uitte zich in de vele sixties-revivals, de 'classic radio'-stations, de televisieprogramma's over popartiesten uit het verleden (waarvan er velen weer gingen optreden) en de enorme verkoopresultaten van verzamel-cd's van deze muzikanten.
Grote artiesten van de jaren '80 zijn onder andere 'King of Pop' Michael Jackson en 'Queen of Pop' Madonna.
De jaren negentig
De jaren negentig beginnen met het vervolg van de grunge, een reactie tegen de oppervlakkige "maskarade-pop" uit jaren '80. De stroming lokaliseert zich vooral in Seattle, rondom de band Nirvana en haar charismatische voorman Kurt Cobain. Deze band neemt stadsgenoten als Pearl Jam en Soundgarden mee in haar succes, en ook Janes Addiction en Faith No More worden bepalende groepen binnen deze stroming. Het genre betekent echter ook de doodsteek voor de FM-rock uit de jaren '80 (Europe, Def Leppard) en de demarcatie tussen verschillende stijlen binnen de popmuziek wordt almaar vager. Gedurende de jaren negentig verplaatst het centrum van de rock zich naar Groot-Brittannië door de opkomst van de britpop. Met deze 'Beatlesmuziek in een nieuw jasje' worden vooral Oasis en Blur bekend.
Tegelijkertijd is er ook een wijd scala aan hitparadepop. In het begin van de jaren negentig wordt onder meer het Nederlandse 2 Unlimited en Italiaanse Cappella hiermee bekend. Later weten ook onder meer boybands als Take That, Backstreet Boys en *NSYNC, de girlband The Spice Girls, en Britney Spears voor hypes te zorgen. Rond de eeuwwisseling is het vooral een moderne variant van Urban pop en hiphop die de hitparades domineert, aangevoerd door acts als Destiny's Child, R. Kelly, Dr. Dre en Eminem.
Aan het eind van de jaren negentig ontstaat er een stroming die geclassificeerd wordt als 'post-rock', als reactie op de hardrock-revival in het begin van de jaren 90.
Heden
Met behulp van televisieprogramma's als Star Academy en Idols proberen platenmaatschappijen vanaf 2001 nieuw zangtalent en vooral inkomsten aan te boren. Met name Idols levert wereldwijd allerlei noteringen in de hitparades op.
Allerlei dancefestivals komen op of beginnen steeds grotere vormen aan te nemen. Zo kent men in België I Love Techno en in Nederland ondere andere Sensation, Dance Valley en Lovefields. Ook Belgische trancegroepen als Milk Inc., Sylver en Nederlandse trance-dj's als Tiësto, Armin van Buuren en Ferry Corsten worden bekend.
Post-punk revival
Vlak na de eeuwwisseling is er in de alternatieve muziek ineens sprake van een groep bands die de experimentele koers laten vallen en teruggrijpen naar de muziek van protopunk-rockhelden van weleer zoals de Velvet Underground en The Stooges. De bekendste bands van deze post-punkrevival zijn The White Stripes, The Strokes, Franz Ferdinand en The Arctic Monkeys.